Znamiona są skutkiem nadmiaru lub niedoboru jednego ze składników tkankowych i nie mają podłoża genetycznego. Odcień znamienia jest zależny od karnacji – u osób z jasną cerą i włosami blond będzie to zabarwienie jaśniejsze, niż w przypadku osób ze śniadą cerą i ciemnymi włosami. Jeśli wokół znamienia pojawi się biała obwódka, jest to znak, że zmiana wykazuje tendencję do samoistnego ustępowania dzięki obecności w organizmie pacjenta odpowiednich przeciwciał.
Usuwanie znamion, które nie są czerniakiem, jest wykonywane przede wszystkim w celach kosmetycznych, ale także po to, aby zminimalizować ryzyko podrażnienia znamienia promieniowaniem słonecznym lub uszkodzenia mechanicznego, które może doprowadzić do powstania komórek rakowych. Z tego względu najczęściej usuwa się znamiona zlokalizowane na skórze odsłoniętej.
Oddziaływanie mechaniczne, poparzenie słoneczne i częsta ekspozycja skóry na działanie promieniowania słonecznego mogą spowodować, że znamię przekształci się w czerniaka.
Czerniak jest złośliwym nowotworem skóry, który powstaje z barwnikowych komórek naskórka. Charakteryzuje się on tendencją do przerzutów. Czerniak wycina się chirurgicznie wraz z marginesem min. 1cm otaczającej go skóry. Tylko badanie histopatologiczne może wykazać, czy dana zmiana jest czerniakiem, czy też niegroźnym znamieniem. Czerniak w odróżnieniu od znamienia jest asymetryczny, ma nieregularne brzegi, zabarwienie od brązu do czerni oraz rozmiar przekraczający 6 mm.
W obserwacji swojej skóry warto zwrócić uwagę na nowe pieprzyki, ich kształt, zabarwienie, wielkość znamion i symetrię. Badanie znamion to tzw. badanie dermatoskopowe. Jest ono całkowicie nieinwazyjne i polega na mikroskopowej obserwacji powierzchni skóry z zastosowaniem specjalnego olejku, który zmniejsza odbijanie światła i zwiększa przejrzystość skóry. Badania znamion mają na celu dokonanie oceny, czy dana zmiana ma charakter złośliwy i czy przekształca się w czerniak.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości konieczne jest chirurgiczne wycięcie znamienia i przeprowadzenie badania histopatologicznego. Jeśli jego wyniki wskażą na istnienie komórek rakowych, należy podjąć leczenie nowotworu. Laserowe usuwanie znamion nie jest wskazane, ponieważ wówczas nie będzie można wykonać badania histopatologicznego. Usuwanie znamion za pomocą lasera, polegające na ich odparowaniu, może być wykonane tylko wówczas, gdy mamy całkowitą pewność co do rodzaju znamienia.
W celach profilaktycznych osoby ze znamionami zwłaszcza licznymi lub dużymi powinny raz na 6 miesięcy poddawać się badaniu dermatoskopowemu.
