Trądzik powstaje w mieszkach włosowych, do których uchodzi łój z gruczołów łojowych. Zdrowa skóra produkuje niewielkie ilości łoju, który wydostaje się na powierzchnię skóry. Prawidłowa ilość łoju zapewnia skórze odpowiednie nawilżenie i natłuszczenie. Poziom produkowanego łoju jest kontrolowany przez hormony.
W przypadku trądziku gruczoły łojowe wydzielają nadmiar sebum i następuje łojotok, a przewód wyprowadzający łój zostaje zaczopowany. Czopy łoju i warstwy zrogowaciałego naskórka to właśnie zaskórniki. Stają się one czerwone i bolą pod wpływem dotyku, jeśli w ich okolicy dojdzie do bakteryjnego stanu zapalnego.
Jedną z odmian trądziku pospolitego jest trądzik grudkowaty, ściśle związany z wiekiem dojrzewania. Trądzik młodzieńczy pojawia się w wieku pokwitania i wiąże się bezpośrednio ze zmianami zachodzącymi w gospodarce hormonalnej. Zmiany skórne mogą pojawić się nawet w wieku niemowlęcym – jest to trądzik niemowlęcy, który z reguły nie wymaga leczenia i ma tendencję do stopniowego ustępowania. Inna odmiana trądziku to trądzik ropowiczy (trądzik ropny), charakteryzujący się ropnymi torbielami, towarzyszącymi typowym trądzikowym zmianom skórnym. Torbiele są powikłaniami wynikającymi ze stanu zapalnego.
Wykwity trądzikowe podzielić można na niezapalne (zaskórniki otwarte i zamknięte) oraz zapalne (grudki, krosty, guzy, cysty i torbiele ropne).
Leczenie trądziku jest niezwykle istotne, ponieważ zaniedbanie schorzenia może doprowadzić do trwałych śladów, takich jak blizny potrądzikowe i przebarwienia, często bywa również przyczyną zaburzeń emocjonalnych. Trądzik obejmuje okolice łojowe – najczęściej twarz, okolicę międzyłopatkową oraz ramiona, czyli w miejscach gdzie występuje największa ilość gruczołów łojowych. Charakterystyczne objawy to zaskórniki, grudki, krosty i torbiele ropne, które potocznie nazywamy pryszczami i wągrami. Trądzik na twarzy występuje najczęściej, ale trądzik na plecach i ramionach oraz trądzik na dekolcie również stanowi częsty problem.
Zmiany trądzikowe powstają na skutek przerostu gruczołów łojowych, łojotoku, nadmiernego rogowacenia i obecności bakterii (np. Propioniobacterium acnes). Inne przyczyny to zaburzenia hormonalne, uwarunkowania genetyczne, odczyn zapalny, a także czynniki psychologiczne, fizykalne i zaburzenia immunologiczne.
Dlaczego pojawia się trądzik?
– Łojotok, nadmiar produkcji łoju (sebum)
Praca gruczołów łojowych jest nadmiernie stymulowana na skutek zmian hormonalnych, czego efektem jest zwiększone wydzielanie łoju i przerost gruczołów łojowych. Te zjawiska mają miejsce przede wszystkim w okresie dojrzewania, ale czasami dotyczą także osób pomiędzy 30 i 40 rokiem życia.
– Nadmierne rogowacenie (hiperkeratoza)
U osób cierpiących na trądzik komórki ujścia mieszka włosowego nadmiernie się namnażają. Jedną z przyczyn stanowi obecność bakterii oraz łoju w górnych warstwach skóry, w ujściu gruczołów łojowych. Hiperkeratoza powoduje zwężenie kanału wyprowadzającego. Powstaje wówczas czop, który blokuje ujście mieszka włosowego, przez co łój nie może się wydostać. Zablokowanie łoju jest przyczyną powstawania zmian trądzikowych w postaci mikrozaskórników (widoczne białe główki), a następnie zaskórników otwartych (czarne główki – wągry).
– Namnażanie się bakterii (Propioniobacterium acnes)
Propioniobacterium acnes jest główną bakterią odpowiedzialną za powstawanie trądziku. U osób cierpiących na zmiany trądzikowe bakterie te namnażają się w stopniu nadmiernym. Bakteria w sposób naturalny bytuje na powierzchni ludzkiej skóry, ale w nadmiernej ilości wytwarza różnego rodzaju substancje, które niszczą ściany gruczołów łojowych. W efekcie treść zaskórników wydostaje się i reaguje na ciało obce, nasilając stan zapalny. Wówczas na skórze powstają zaczerwienione, bolesne zmiany. Same bakterie nie powodują trądziku, ponieważ nie jest to choroba bakteryjna i nie można się nią zarazić od osoby z trądzikiem. Niemniej jednak bakterie mnożą się i stają się dodatkową przyczyną stanu zapalnego
Leczenie trądziku powinno być rozpoczęte jak najwcześniej. W przeciwnym razie chory będzie narażony na blizny po trądziku i przebarwienia. Istnieją rozmaite sposoby na trądzik, ale przed podjęciem leczenia należy uświadomić sobie, że kuracja jest długotrwała, a pacjent musi wykazać się wytrwałością oraz rygorystycznie dostosować się do kuracji farmakologicznej czy też kosmetycznej. Leczenie trądziku nie trwa tydzień, ani nawet miesiąc. Leczenie trądziku trwa zazwyczaj około 6 miesięcy, a pierwsze rezultaty widoczne są dopiero po kilku tygodniach, dlatego nie warto nastawiać się na natychmiastowe efekty. Od rozpoczęcia leczenia nie należy go przerywać, gdyż grozi to gwałtownym nawrotem trądziku. Preparaty na trądzik należy stosować nawet, gdy ilość zaskórników widocznie się zmniejszy. Leczenie trądziku polega na normalizowaniu ilości wydzielanego łoju, usuwaniu bakterii oraz czopów zamykających ujścia gruczołów łojowych.
Sposoby leczenia trądziku:
Sposób leczenia jest uzależniony od postaci trądziku. W lżejszych przypadkach wystarczy farmakologia zewnętrzna, niekiedy wspomagana przez farmakologię ogólną. Ale często postać trądziku jest tak uporczywa, że konieczne staje się leczenie z wykorzystaniem zabiegów medycznych i kosmetycznych. Najczęściej wykorzystuje się leki z zawartością nadtlenku benzoilu. Dostępnymi na rynku preparatami nadtlenku benzoilu są: Benzacne 5 i 10%, Oxy oraz preparaty złożone: Clearasil – Ultra (nadtlenek benzoilu i krzemian glinu), Acnidazil (nadtlenek benzoilu i mikonazol).
1. Leczenie farmakologiczne.
Farmakologia wykorzystuje odpowiedni preparat na trądzik i często stanowi pierwszy krok w leczeniu schorzenia. Odpowiednie farmaceutyki są przepisywane przez lekarza. Może to być maść na trądzik, krem na trądzik lub antybiotyk na trądzik. Lekarz bierze pod uwagę rodzaj trądziku, stopień jego nasilenia oraz rodzaj skóry i na tej podstawie dobiera odpowiedni preparat. Co stosować na trądzik? Leczenie farmakologiczne obejmuje dwa sposoby:
leczenie miejscowe: ma ono na celu przede wszystkim usunięcie zaskórników oraz wyeliminowanie stanu zapalnego przy użyciu takich środków, które podawane są zewnętrznie, bezpośrednio na miejsce objęte zmianami skórnymi. W leczeniu miejscowym często stosuje się preparaty oparte na roztworach spirytusowych zawierających tymol, mentol i kwas salicylowy. Bardzo skuteczne są retinoidy, które zmniejszają ilość istniejących zaskórników i zapobiegają powstawaniu nowych oraz zmniejszają stan zapalny.
leczenie ogólne: polega na podawaniu pacjentowi preparatów do użytku wewnętrznego. Można tu wymienić antybiotyki, cynk, preparaty witaminowe, izotretinoinę oraz hormony. Antybiotyki przyjmuje się w formie doustnej (w tabletkach lub kapsułkach). Ma działanie przeciwbakteryjne, zmniejsza stan zapalny. Najczęściej stosowanym antybiotykiem na trądzik jest tetracyklina, erytromycyna, minecyklina, limecyklina stosowane nawet przez okres 4-6 miesięcy w dawkach ustalonych przez lekarza. Antybiotykoterapia jest wykorzystywana zazwyczaj tylko w początkowym etapie leczenia trądziku.
2. Zabiegi medyczne
Sposób na trądzik to nie tylko preparaty farmakologiczne, ale także zabiegi na trądzik. Zabiegi medyczne przyspieszają usuwanie zaskórników, zmian grudkowych, likwidują przebarwienia potrądzikowe, zmniejszają blizny. Ponadto wspomagają utrzymanie efektów leczenia. Po uzyskaniu wyraźnej poprawy, stosuje się różne zabiegi pozwalające na wyrównanie kolorytu, nierówności skóry i utrzymanie efektu zdrowej i zadbanej skóry oraz umożliwiają odstawienie leków i zapobiegają nawrotom trądzika.
3. Produkty dermokosmetyczne
Farmakologia i zbiegi to nie wszystko. Istnieją także dermokosmetyki na trądzik. Osoby cierpiące na trądzikowe zmiany skórne powinny używać łagodnych środków myjących. Zwykłe środki myjące mogą powodować podrażnienia cery skłonnej do trądziku oraz nasilić zmiany skórne, ponieważ zawierają substancje aromatyzujące, a ich pH nie zawsze odpowiada potrzebom tłustej skóry. Zaleca się używanie specjalnych preparatów myjących tzw. mydła bez mydła, wody micelarne, żele i toniki na trądzik. Charakteryzują się one odpowiednim odczynem pH (5,5 – 6,5), a w ich skład wchodzą substancje czynne z właściwościami dezynfekującymi i złuszczającymi. Kosmetyczne preparaty na trądzik działają na kilka sposobów – nawilżają, odżywiają, matują oraz ograniczają ilość produkowanego łoju. Dermatolog dobiera odpowiednie dermokosmetyki, które pomagają utrzymać efekty leczenia. Takie substancje to preparaty z pogranicza leku i kosmetyku. Są one dokładnie przebadane
i nie zakłócają stosowanego leczenia trądziku. Preparaty te są do nabycia tylko w aptekach lub gabinetach lekarskich (np. produkty La Roche Posay, SVR, Bioderma, Iwostin, Avene).
Często leczenie trądziku wiąże się ze skutkami ubocznymi – wysuszeniem i podrażnieniem skóry. Z tego względu należy unikać mydła i stosować specjalne emulsje myjące dla cery problematycznej. Takie żele i toniki na trądzik są dostępne bez recepty, jednak zaleca się wcześniejszą konsultację z lekarzem.
4. Zabiegi kosmetyczne
Zabiegi w połączeniu z innymi sposobami na trądzik przynoszą znakomite efekty. Współczesna kosmetologia cechuje się dużymi możliwościami w zwalczaniu trądziku, co pozwala na znaczne ograniczenie stanów zapalnych, eliminację reakcji powodujących łojotok oraz wyraźne zmniejszenie widoczności wykwitów i wągrów. Po serii prawidłowo wykonanych zabiegów skóra jest lepiej ukrwiona i dobrze odżywiona, zaczerwienienie cery jest zmniejszone, pory się obkurczają, przebarwienia trądzikowe ulegają rozjaśnieniu, a naskórek jest stymulowany do efektywniejszej regeneracji.
Najlepsze efekty daje terapia skojarzona, w której leczenie farmakologiczne i prawidłowa pielęgnacja tłustej cery są połączone z zabiegami kosmetycznymi.
Laserowe leczenie trądziku
Leczenie trądziku jest absolutnie konieczne, ponieważ w przeciwnym razie skóra pokryje się przebarwieniami potrądzikowymi i bliznami. Nawet po wyeliminowaniu trądziku na skórze mogą pozostać brązowe przebarwienia, zwane hiperpigmentacją. Zaniedbanie trądziku lub rozdrapywanie zmian skórnych i wyciskanie pryszczy prowadzi do powstania blizn potrądzikowych. Usuwanie blizn po trądziku jest możliwe dzięki mikrodermabrazji i peelingom chemicznym. Najskuteczniejszą metodą leczenia blizn potrądzikowych jest metoda laserowa z użyciem lasera frakcyjnego ( Mosaic, CO2 Frax). Laserowe leczenie trądziku to jedna z najnowocześniejszych metod. Przynosi szybkie efekty, skóra odzyskuje jednolity koloryt.
Często można spotkać się z opinią, że trądzik jest skutkiem braku higieny i zaniedbywania pielęgnacji twarzy. To stwierdzenie jest całkowicie mylne, ponieważ trądzik jest zależny od indywidualnych predyspozycji organizmu danego człowieka, uwarunkowań genetycznych i od poziomu hormonów płciowych (androgenów). Prawidłowe mycie twarzy nie przeciwdziała trądzikowi, tak samo zaniedbania w tej kwestii nie są przyczyną pryszczy i stanów zapalnych. Z tego względu trudno jest zapobiegać trądzikowi. Profilaktyka polegająca na szczególnej dbałości o cerę nie jest skuteczna. Trądzik może się pojawić nawet u tych osób, które prowadzą bardzo higieniczny tryb życia.
Prawda czy fałsz?
Trądzik i jedzenie: w leczeniu zmian trądzikowych zalecane jest stosowanie diety tzw. cukrzycowej oraz ograniczenie spożycia mleka. Badania Amerykańskiej Akademii Dermatologii dowodzą, że dobrze zbilansowana dieta pomaga utrzymać skórę w zdrowiu, ale nie istnieją żadne naukowe dowody na to, że pewne produkty żywnościowe mogą go uleczyć.
Trądzik i słońce: unikanie słońca nie jest konieczne, dawniej słońce było nawet zalecane w leczeniu trądziku, ale poddawanie skóry trądzikowej działaniu promieniowania słonecznego oraz solarium na trądzik to sposoby, które poprawiają stan skóry tylko na krótko. Niektóre preparaty nie powinny być eksponowane na słońce, więc kąpiel słoneczna i solarium nie są wskazane.
Trądzik i golenie: wskazane jest używanie płynów po goleniu dopasowanych do typu skóry osoby z trądzikiem. Nie wolno stosować płynów po goleniu z zawartością alkoholu, ponieważ mogą one stać się przyczyną podrażnień skóry.
Trądzik i wyciskanie: wyciskanie pryszczy to poważny błąd! Pod żadnym pozorem nie należy wyciskać zaskórników, gdyż w ten sposób może dojść do uszkodzenia skóry i powstawania blizn. Wyciskanie pryszczy tylko pogorszy stan zapalny i spowoduje, że bakterie rozprzestrzenią się po całej twarzy. Zabiegi oczyszczające można wykonywać jedynie po wcześniejszej konsultacji z dermatologiem w odpowiednim gabinecie, warunkach i przy użyciu odpowiedniej metody (np. kawitacji ultradźwiękowej).
Trądzik i kosmetyki: kosmetyki powinny mieć lekką konsystencję. Należy używać tych kosmetyków, które zostały stworzone specjalnie z myślą o pielęgnacji cery tłustej z problemami.
Trądzik i stres: sytuacje stresogenne nie mają bezpośredniego wpływu na powstawanie trądziku, niemniej jednak mogą przyczynić się do znacznego pogorszenia stanu skóry. Dzieje się tak, ponieważ stres wpływa na gospodarkę hormonalną. Zaobserwowano, że u studentów w trakcie stresującej sesji zmiany trądzikowe pogłębiają się.
Trądzik i infekcje: trądzikiem nie można zarazić się od innej osoby, ponieważ nie jest to choroba zakaźna. Nie należy jednak używać tych samych przedmiotów codziennego użytku – ręczników, kosmetyków itp.
Trądzik i seks: zmiany trądzikowe w żaden sposób nie są powiązane z aktywnością seksualną. Stwierdzenie, że seks pomaga pozbyć się trądziku jest mitem.
Proponowane zabiegi:
- Laserowy Peeling węglowy
- Mikrodermabrazja
- Peelingi chemiczne
- Plazma
- Kawitacja ultradźwiękowa
- Biostymulacja laserowa
- Terapia fotodynamiczna
- Zabiegidermatokosmetologiczne