Przyczyną powstawania blizn może być stan zapalny skóry, np. trądzik, mówimy wówczas o bliznach potrądzikowych. Często w wyniku oparzenia tworzą się tzw. blizny pooparzeniowe. Do innych przyczyn zalicza się nacięcia tkanki skórnej podczas operacji chirurgicznej, ślady po przebytej ospie, uszkodzenia skóry oraz indywidualne predyspozycje organizmu danego człowieka.
Do czynników ryzyka powstawania blizn zalicza się nieprawidłowo wykonany szew po operacji, ciemna karnacja skóry, młody wiek (poniżej 30 roku życia), infekcje rany, a także uwarunkowania genetyczne. Poza tymi czynnikami powstawaniu blizn sprzyjają urazy, zwłaszcza w miejscach o dużym napięciu skóry (nad stawami, w pobliżu aktywnych mięśni).
Z reguły blizna na początku jest zaczerwieniona, a następnie stopniowo blednie, przechodząc w zabarwienie różowe do żółtawego lub perłowego. Jednak niemożliwy jest całkowity powrót do pierwotnej barwy, ponieważ w tkance włóknistej brakuje naturalnego pigmentu skóry. Nie ma w niej również mieszków włosowych, dlatego włoski na bliźnie nie wyrastają.
Niektóre łagodne rodzaje blizn goją się samoistnie i są bardzo mało widoczne, nawet bez interwencji leczniczej, ale inne mogą stanowić problem trudny do usunięcia, zwłaszcza jeśli są bardzo czerwone, zgrubiałe i obejmują obszar większy niż ten, który zajmowała rana. Blizny mogą wywołać szereg nieprzyjemnych objawów, takich jak swędzenie, pieczenie oraz przykurcze.
Istnieje kilka rodzajów blizn. Blizny zwykłe są skutkiem przedłużonego gojenia się rany powstałej z powodu urazu, oparzenia lub operacji. Są one twarde i sino czerwone, mogą powodować swędzenie i pieczenie skóry. Ich widoczność może być wyraźna przez kilka miesięcy. Po około sześciu miesiącach swędzenie ustępuje, a blizna mięknie.
Blizny przerosłe mają miejsce wówczas, kiedy proces gojenia się rany przebiega nieprawidłowo. Doprowadza do tego rozdrapywanie rany, jej ponowne naruszenie lub infekcja pooperacyjna. Charakteryzują się szorstką fakturą i twardością. Najczęściej dotyczą dzieci, osób młodych, po oparzeniach oraz z ciemną karnacją skóry. Nie przekraczają granicy rany pierwotnej. Blizny przerosłe mogą stopniowo zanikać, jednak jest to długotrwały proces, trwający minimum rok.
Bliznowce, nazywane także keloidami, są to blizny, które rosną już po zagojeniu się rany. Są one wypukłe i wybrzuszone, a swoim zakresem obejmują większy obszar, niż ten, na którym znajdowała się rana. Występują jako grube skupiska tkanki bliznowej o nieregularnych kształtach i rozprzestrzeniają się poza granicę pierwotnej rany. Mogą przybrać postać ciemnoczerwonej narośli, która boli pod wpływem dotyku i wyraźnie kontrastuje z otaczającą ją zdrową skórą. Ich przyczyna ma podłoże fizjologiczne – bliznowce dotykają tych osób, których organizm przejawia tendencję do nadwyżkowego wytwarzania kolagenu. W grupie ryzyka znajdują się osoby z ciemną karnacją oraz osoby młode. U kobiet, które miały lub mają bliznowce, w okresie ciąży może dojść do ich nawrotów lub pogorszenia stanu istniejących blizn,
Innym rodzajem blizn są tzw. przykurcze bliznowe. Są one wynikiem dużych ubytków skórnych (np. rozległe blizny po oparzeniach) – brzegi rany są ku sobie przyciągane, przez co powstają przykurcze. Jeśli dotknie on również mięśni i ścięgien znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie rany, może dojść do ograniczenia dynamiki stawów. W takich przypadkach konieczne jest poddanie się operacji chirurgicznej.
Blizny pooperacyjne, które powstają podczas gojenia się rany ciętej, są z reguły najmniej widoczne. Bardziej wyraziste są blizny płaszczyznowe o dużej powierzchni i intensywniejszym zabarwieniu. Są to blizny po oparzeniu oraz po poważnym urazie, np. po zmiażdżeniu.
Proces gojenia się przebiega w czterech fazach. Pierwsza z nich to miejscowa faza zapalna, rozpoczynająca się w chwili uszkodzenia tkanki. W ciągu 24-48 godzin dochodzi do przekrwienia tkanki, a przepuszczalność naczyń włosowatych zwiększa się. Następnie rozpoczyna się ograniczona faza zapalna, podczas której drobnoustroje wymierają, a rana się oczyszcza. Trwa to około siedmiu dni, po czym proces gojenia się przechodzi we właściwą fazę gojenia. Fibroblasty(komórki tkanki łącznej) z dużą intensywnością produkują kolagen – tworzy się blizna, która po pewnym czasie zgrubia się. Czwarta faza to przebudowa blizny, która trwa od kilku miesięcy do ponad roku.
Największy dyskomfort, zarówno fizyczny, jak i psychologiczny, wynika z nieregularnych, przyrosłych blizn, które są zlokalizowane w widocznych miejscach na ciele. Sposoby na blizny są różne, a optymalną technikę usuwania blizn dobiera się w oparciu o ich rodzaj, głębokość, wiek oraz umiejscowienie.
Leczenie blizn może je całkowicie wyeliminować, bądź spowodować, że staną się one mniej widoczne lub mniejsze – efekt jest uzależniony od rodzaju blizny i miejsca na ciele, w którym się pojawiła.
Warto jednak podejść do problemu realistycznie i pamiętać, że jeśli blizna jest bardzo duża, wypukła i przerosła, wówczas nawet laserowe usuwanie blizn nie będzie w stanie całkowicie jej zlikwidować. Efekty leczenia blizn są zależne również o wieku zmiany skórnej – im młodsza jest blizna, tym łatwiejsze będzie jej usunięcie lub zminimalizowanie jej widoczności. W przypadku blizny po oparzeniu lub powstałej na skutek operacji warto podjąć leczenie już wtedy, gdy rana zacznie się goić.
Blizny po oparzeniu wymagają stosowania specjalnych opasek uciskowych lub opatrunków z żelem silikonowym, co zazwyczaj trzeba łączyć z uciskaniem blizn opuszkami palców kilka razy na dzień. Leczenie uciskowe trwa od czterech miesięcy do roku.
W niektórych przypadkach dobre efekty można osiągnąć dzięki farmakologicznemu leczeniu powierzchniowemu, stosując preparaty na blizny. Występują one na rynku pod postacią kremów, żeli i głębokich peelingów. Długość takiej kuracji trwa od kilku do kilkunastu tygodni, w zależności od rozmiaru i lokalizacji blizny.
Dosyć skuteczne są preparaty z zawartością silikonu. Są przeznaczone do przyspieszania zaniku blizn zwykłych, pooperacyjnych, przerostowych i keloidów. Po pokryciu blizny preparatem silikonowym, tworzą na niej cienką, zasychającą warstewkę. Stosowane jednocześnie z opaskami uciskowymi.
Można rozpocząć kurację z ich użyciem po około dwóch tygodni od operacji. Są one bezpieczne dla dzieci i dorosłych, jedynie w przypadku ciąży i okarmienia piersią wymagana jest wcześniejsza konsultacja z lekarzem.
Jednak często powyższe sposoby leczenia blizn okazują się być niewystarczające. Wówczas można sięgnąć po inne sposoby usuwania blizn, np. ich chirurgiczne wycięcie. W trakcje zabiegu uszkodzony fragment tkanki skórnej jest wycinany, a następnie zastępowany nową, zdrową skórą. Fragment skóry użytej do przeszczepu pobiera się z innej części ciała pacjenta. Innym chirurgicznym rodzajem usuwania blizn jest stosowanie rozciągaczy tkankowych (ekspanderów). Po naciągnięciu skóry można z niej pozyskać materiał potrzeby do zastosowania go na bliznę.
Czy możliwy jest nawrót wyleczonej blizny? Niestety tak. Może być to spowodowane przez nieprawidłowo przeprowadzony zabieg, nieodpowiednio dobraną metodę leczenia blizny lub jej naruszanie (np. drapanie) jeszcze przed zakończeniem procesu jej zanikania. W takim przypadku należy skonsultować się z dermatologiem i spróbować innej metody leczenia.
